Beauty Expressions 02/03-’05 • Henna Goudzand Nahar, Photography: Stijntje de Olde


Antilliaanse zangeres lzaline Calister
‘Het Papiamento doet iets met mijn stem’



Het is het weekend van 1 en 2 oktober 2005. De Beurs van Berlage, een groot centrum in het hartje van Amsterdam, is een bijenkorf met vrouwen in allerlei kleuren en maten. De vrouwen zijn er voor Women Inc., een vrouwenfestival met
onder andere debatten en muzikale optredens.
De eer om dit festival te openen, is gegund aan lzaline Calister (35) de Antilliaanse zangeres, componist en bandleidster die traditionele Antilliaanse muziek mengt met jazz en andere Caribische ritmes.

Blootsvoets

Met de begeleiding van slechts één gitaar is Izaline Calister in staat om de grote zaal in de Beurs van Berlage zodanig te laten bruisen dat enkele vrouwen het niet kunnen laten om op deze vroege ochtend op te staan en te gaan swingen. Na het concert zal het interview een aantal keren onderbroken worden door mensen die Izaline even willen vertellen dat ze hebben genoten van haar optreden. De uit Curaçao afkomstige zangeres, zoveel is duidelijk, mag zich niet alleen bij de critici maar ook bij het publiek verheugen op positieve reacties. Op diva-achtig gedrag kan ik haar echter niet betrappen. Ze is ‘down to earth’ merk ik in het gesprek dat meer dan twee uur zal duren. Misschien wil ze dat onbewust onderstrepen door altijd blootsvoets op te treden.

De kleine, slanke Antilliaanse verklaart haar behoefte ongeschoeid op het podium te staan zelf als ‘geen zin hebben in het getrut met schoenen’. Blootsvoets staat ze steviger en ze heeft dan het gevoel dat ze beter kan zingen.

Eigenzinnige mix

Niet alleen de eerste twee cd’s maar ook Krioyo, de derde cd van lzaline, werd zeer positief ontvangen. Izaline en haar band’, schreef het muziekblad Oor, ‘geven met Krioyo eerherstel aan rijke muzikale bronnen. Ook weten ze die rijkdom uiterst creatief en full swing naar hun hand te zetten.’ Radio Nederland Wereldomroep meende dat de zangeres erin geslaagd is Krioyo zoveel enthousiasme mee te geven dat iedereen als vanzelf gegrepen wordt door haar eigenzinnige mix.

Hoewel Izaline al van jongs af aan gek was van muziek en als zevenjarige lid werd van het kinderkoor Perlitas op Curaçao had ze nooit gedacht dat ze van muziek haar broodwinning zou maken. Perlitas was een particulier initiatief en timmerde behoorlijk aan de weg in Curaçao. Jaarlijks bracht de groep een plaat uit. Het was een soort ‘Kinderen voor kinderen’, vertelt Izaline, ‘maar dan in het Papiamento.’ De koorleider zou later een van de grootste componisten van het eiland worden. Hij componeerde de liedjes en begeleidde de kinderen op de piano.

Muzikaal gezin

Izaline vond het jammer dat ze vanwege haar leeftijd van het koor af zou moeten gaan. De leeftijdsgrens lag op twaalf. Voordat het echter zover was, hief de koorleider het koor op. Voor Izaline brak er een periode aan waarin ze niet meer gericht met muziek bezig zou zijn, al hoorde in het gezin waar zij uit komt muziek bij het leven. Als haar ouders met hun twee zoons en twee dochters in de auto zaten, draaide het er vaak op uit dat het gezin meerstemmig begon te zingen. Vader Calister was een liefhebber van traditionele Antilliaanse muziek (walzen, tumba’s en dergelijke), Mexicaanse ranchera’s en Cubaanse bolero’s. Zijn vrouw zong in een koor dat zich richtte op muziek van eigen bodem.

Puberen

Dat het zingen in het kinderkoor Perlitas rond haar twaalfde ophield, bleek achteraf niet erg. De zangeres herinnert zich de puberteit als een periode waarin ze niet graag meer in de schijnwerpers stond. Dat veranderde gaandeweg en eenmaal in het bezit van haar atheneumdiploma keek ze ernaar uit om de oversteek te maken naar Nederland. Ze was er aan toe om haar eigen koers te bepalen en het leek haar wel wat om, net als haar zus, op kamers te gaan zitten in Groningen.

In 1987 vestigde ze zich in het hoge noorden en ze schreef zich in voor de universitaire studie bedrijfskunde. Al gauw werd ze door een paar landgenoten gevraagd voor een gelegenheidskoortje. Toen het optreden een succes bleek te zijn, bleef de groep bij elkaar. Allengs dienden ook bandjes zich aan en muziek begon weer een belangrijke rol te spelen in Izalines leven.

Studeren een feest

Het studentenleven was fantastisch voor lzaline. De studie ging daarnaast zo vlot dat ze op een gegeven moment constateerde dat het niet lang meer zou duren voordat ze ’s ochtends om negen uur een gebouw binnen zou lopen en er tot een uur of vijf, of misschien wel veel langer, zou blijven zitten. Dat was een vooruitzicht dat niet erg lonkte. Izaline wilde dit proces graag uitstellen. In een opwelling pakte ze op een dag vanaf haar stageplek de telefoon en draaide het nummer van het Groningse conservatorium. De toelatingsexamens waren al gehouden zei de telefoniste, maar als ze die dag nog langs kwam, kreeg ze alsnog de kans om zich te bewijzen.

Onvoorbereid

Veel Nederlandse jongeren die naar het conservatorium willen, bereiden zich vaak jaren voor op het toelatingsexamen. Izaline kende een heleboel Latijns-Amerikaanse liedjes maar had altijd ‘maar wat gedaan met haar stem’. Ook haar theoretische kennis was praktisch nihil. Dat ze ‘lichte’ muziek wilde doen was duidelijk. Een echte passie voor klassieke muziek had ze niet en het was sowieso te laat om daar nog mee te beginnen.

Met een vriendin nam ze een week voor de theorietest het een en ander door, maar ze bleef onvoldoende voorbereid op het examen. Hoewel ook haar stem te weinig geschoold was, werd ze toch aangenomen. Het was duidelijk dat ze iets bijzonders had, vonden de docenten.

Het jaar daarop schreef Izaline haar doctoraalscriptie bedrijfskunde en volgde het eerste jaar van het conservatorium. Nog herinnert ze zich dat jaar als erg zwaar, maar het lukte haar om zowel haar graad te halen aan de universiteit als over te gaan naar het tweede jaar van het conservatorium. Omdat ze vond dat haar aandacht voor de muziekstudie tot dan toe onvoldoende was geweest, besloot ze er nog een jaar aan vast te plakken. Al vrij snel werd duidelijk dat ze niet meer zou stoppen met de muziek.

Onontkoombaar

Makkelijk vond Calister de studie aan het conservatorium aanvankelijk niet. Het was verwarrend om opeens te verkeren in een sfeer waarin muziek heel serieus wordt benaderd. Izaline was bang dat ze hierdoor alle plezier in het zingen kwijt zou raken. Het tweede jaar was er één waarin ze alles op alles moest zetten om de enorme achterstand qua techniek in te halen. Toen de inspanningen vruchten begonnen af te werpen en haar stem veel beter werd, zag ze dat kennis van zaken het plezier niet in de weg hoefde te staan.

Het leek onontkoombaar dat ze een leven zou leiden als artiest. Aan het eind van de middelbare school wist ze niet wat ze wilde worden. Een beroepskeuzeadviseur, die ze met haar moeder consulteerde, concludeerde op basis van testen dat ze het meest geschikt was voor een beroep op artistiek vlak. Izaline, die wist hoe moeilijk het was om met kunst een redelijke boterham te verdienen, zag daar niets in. Ze werd in haar visie gesteund door haar vader die vond dat het verstandig was om eerst een ‘gewoon’ vak te leren waarmee je brood op de plank krijgt voordat je jezelf stort in een avontuur.

Izalines keuze voor de studie bedrijfskunde werd ingegeven door het studieprogramma. Naast psychologie was er ook aandacht voor wiskunde en rechten. Dit bood haar de mogelijkheid om kennis te maken met meerdere vakken. Mocht bedrijfskunde tegenvallen, dan was een andere studiekeuze gemakkelijk gemaakt.

Duidelijkheid

Hoewel het voor sommigen misschien zal lijken alsof Izaline maar wat doet met haar leven is ze juist iemand die zich een vast omlijnde periode gunt om een doel te bereiken. Als het haar dan niet gelukt is dan moet ze, vindt ze, het roer omgooien. Zo gaf ze zichzelf een periode van drie jaar om zich als zangeres te bewijzen. Wat ze namelijk niet wilde was te boek staan als artiest en leven van een uitkering.

Reden om bang te zijn dat ze het na haar afstuderen niet zou redden als zangeres, had ze eigenlijk niet. Al tijdens haar studie trad ze vaak op in kroegen en op feesten of werd ze ingehuurd voor de achtergrondmuziek tijdens recepties. Een eerste doorbraak naar het grotere publiek kwam ook al tijdens haar conservatoriumperiode. Toen werd ze door een Duitse band gevraagd om mee te gaan op tournee. Al deze mogelijkheden om op te treden maakten dat ze veel ervaring opdeed en zo haar muzikale smaak kon ontwikkelen. Rond de millenniumwisseling had ze genoeg vertrouwen in haar eigen kunnen om wat muzikanten bij elkaar te halen voor de productie van haar eerste cd. In 2000, een jaar na haar afstuderen van het conservatorium, kwam Soño Di Un Muhé (One Woman’s Dream) op de markt.

Succesvol

Izaline presenteerde haar eerste cd in het Amsterdamse muziekcentrum ‘Het Bimhuis’. Een recensent van NRC-Handelsblad schreef vervolgens een lovende kritiek voor de krant. Vanaf dat moment hield Izalines telefoon niet meer op met rinkelen. De deuren gingen open naar festivals en theaters wat de optredens alleen maar beter en leuker maakte. Inmiddels is Izaline bezig met haar vierde cd. Krioyo is de meest succesvolste van de drie cd’s die ze tot nu toe heeft uitgebracht. Dit komt mede door het contract dat ze getekend heeft met een Duits label dat de cd in 38 landen verspreidde. Alleen al in Duitsland verschijnen is gunstig omdat die markt erg groot is. Daarnaast is het, als je echt wilt leven van de muziek, van belang om ook buiten Nederland je vleugels uit te slaan. Nederland is namelijk zo klein dat je al gauw overal bent geweest. Met haar band van zes spelers, een geluidsman en een achtergrondzangeres heeft Izaline de afgelopen jaren opgetreden in onder andere Ierland, Guatemala, Nicaragua, Italië, Turkije en op de Antillen.

Sentimenteel

Izaline vindt zichzelf ‘gewoon een zangeres die van mooie liedjes houdt’. De onderwerpen van haar composities haalt ze uit het leven. Ze noemt zichzelf sentimenteel. Een mooi boek, een lief gebaar, eigenlijk alles kan haar tot tranen toe beroeren, een eigenschap die ze eigenlijk zelf niet zo prettig vindt.

Een paar keer per jaar treedt ze op met het Jazz Orchestra van het Concertgebouw en dan zingt ze niet alleen haar eigen repertoire maar ook jazznummers. Kiezen tussen jazz en de Antilliaanse ritmes doet ze niet, ook al is het gebruikelijk om je te beperken tot één stijl. Voordeel van ouder zijn en dan aan een studie beginnen, zegt Izaline, is dat je zelfbewuster bent. Zo kiest ze er ook voor om haar teksten te schrijven in het Papiamento. Dat is de taal die ze het beste beheerst en daarom kan ze er zowel origineel in zijn als grappig. Daarnaast vindt ze dat ze zonder meer mooier klinkt in haar eigen taal. Het Papiamento doet iets met haar stem, of misschien wel omgekeerd, maar als ze in haar moedertaal zingt, haalt ze, vindt ze zelf, het mooiste geluid uit haar stem.

Keuze

Hoewel Izaline niet ongelukkig is in Nederland vindt ze het lastig te moeten leven in de wetenschap dat ze door haar beroepskeuze niet zonder meer terug kan naar haar geboorteland. Met kerst is ze altijd op Curaçao te vinden en de laatste jaren komt ze er vaak nog wel een keer of twee voor een jurylidmaatschap, een optreden of een workshop. Het zou fantastisch zijn, zegt Izaline, als ze een halfjaar in Europa zou kunnen zitten en een halfjaar op de Antillen. Hopelijk lukt dat haar ooit, maar ondanks het feit dat ze nu aan Europa gebonden is, zou ze geen ander beroep willen. Het leven dat ze leidt, is haar onder andere door de afwisseling die het vak haar biedt op het lijf geschreven. Het gevoel dat ze haar tijd zelf kan indelen en dat ze een optreden dat haar niet aanstaat kan afslaan, ervaart ze als een prettige manier vanleven.

Succes

Zelfs als je succesvol bent, stelt Calister, kan optreden lastig zijn. De zangeres die gereserveerd is als ze de ander nog niet kent, heeft het een hele tijd vervelend gevonden om voor publiek te moeten optreden. Dat ging op een gegeven moment over maar door het succes van haar eerste cd was er gedurende een bepaalde periode bij ieder optreden pers aanwezig. Dat bracht bij haar de onaangename spanning met zich mee van elke keer goed te moeten presteren. Deze fase, zegt de zangeres opgelucht, is gelukkig voorbij.

Izaline: ‘Zoals in alles wat je doet, gaan ook optredens wel eens niet goed.’ Wanneer een optreden slaagt, dan krijgen niet alleen zij maar ook de musici daar een kick van. Dit is de ene kant van het samenwerken, zegt Izaline, maar er is ook een zakelijke kant. Zingen is haar hobby maar ook haar werk. Eenzelfde houding verwacht ze van haar muzikanten. Om een project, zoals de productie van een cd, te laten slagen, is ze zelf tot heel veel bereid. Dan mag de slaap, het eten en al het andere erbij inschieten. ‘Ik ben veeleisend naar mezelf maar van anderen kun je niet diezelfde toewijding verwachten.’ De zangeres vindt zichzelf niet erg tactvol. Sinds 2002 heeft ze een manager en dat biedt haar de mogelijkheid om een aantal aspecten van het werk, zoals een optreden, door een ander te laten afhandelen.

Wereldmuziek

Muziek uit Afrika, Brazilië en Cuba, vertelt Izaline, staat hoog op de lijst van wereldmuziek. Kies je voor een ander repertoire dan is de kans om wereldwijd door te breken klein. Verder kun je op een gegeven moment een hype zijn maar niets is zo moeilijk als dat om in stand te houden. Roem en glitter lijken haar overigens alleen maar lastig. Het is leuk om na een optreden gecomplimenteerd te worden, maar echt beroemd zijn, als bijvoorbeeld Madonna, lijkt haar niet zaligmakend. Waar ze zelf naar streeft, is een goed evenwicht tussen werk en vrije tijd. Naast aandacht voor haar partner, met wie ze al dertien jaar samen is, wil ze de ruimte hebben voor onder andere een bezoek aan de bioscoop en het onderhouden van contact met vrienden.

Hoewel haar ouders beiden een vaste baan hadden, vertelt Izaline mijmerend, lijkt het alsof ze hun kinderen een drang naar vrijheid hebben meegegeven. Niet alleen zij maar ook haar jongste broer zit in de muziek. De andere broer runt een bedrijf in Amerika. Alleen de oudste zus heeft een reguliere baan als leerkracht.

Bijzonder

Kort geleden was het hele gezin Calister bij elkaar om de vijfenzeventigste verjaardag van de vader te vieren. Izaline vond het een bijzondere ervaring. Ze hoopt dat ook zij, net als haar ouders, het voor elkaar zal krijgen om een goede band met haar kinderen te ontwikkelen. Het krijgen van kinderen schuift Izaline voorlopig nog evenvoorzich uit. Zet je een kind op de wereld, vindt de zangeres, dan moet je daar consequenties aan verbinden. Een maand naar het buitenland als moeder van een baby kan in haar ogen niet, al weet ze dat het kind bij haar partner in goede handen zou zijn. ‘Maak ik de keuze voor het moederschap’, stelt de Antilliaanse, ‘dan zal ik er ook helemaal voor moeten gaan.’